Voorkom problemen bij de afwikkeling van een nalatenschap
Eén van de belangrijkste vragen bij onze voorbereiding of afwikkeling van de nalatenschap van een langstlevende partner is altijd: wat is er gebeurd na het overlijden van de eerste ouder? Het antwoord dat we dan krijgen is vaak verrassend, verbazingwekkend maar ook verontrustend:
“Niets, want de langstlevende ouder heeft toen alles gekregen.”;
“Moeder heeft alles gekregen omdat de kinderen er van af hebben gezien.”;
“Vader had een “radar” testament en daarom hebben we niets gedaan.”;
De kinderen zijn onterfd maar komen aan de beurt wanneer moeder komt te overlijden.”
Testamentvormen
Om duidelijk te kunnen maken waarom wij dit verontrustend vinden is het van belang te weten dat in Nederland grotendeels vijf testamentvormen worden gebruikt waarvan de wettelijke verdeling, het tweetrapstestament en het vruchtgebruikstestament het meest voorkomen. Elke testamentvorm heeft eigen kenmerken, eigen juridische- en fiscale gevolgen en voor- en nadelen.
In de basis zorgen deze testamentvormen er voor dat de langstlevende vermogensrechtelijk optimaal wordt beschermd. De kinderen erven wel maar blijven nog even “in de wacht” totdat de langstlevende overlijdt. Bij het eerste overlijden kan de erfbelasting meestal nog worden vermeden of beperkt. De uiteindelijke afrekening vindt pas plaats bij het overlijden van de langstlevende.
De wettelijke verdeling
Het kenmerk van een wettelijke verdeling is dat de langstlevende direct het eigendom krijgt over de nalatenschap. De kinderen erven wel maar krijgen “slechts” een vordering op de langstlevende. Over de rente op die vordering kunnen onderling afspraken worden gemaakt. De vordering is meestal pas opeisbaar bij hertrouwen of overlijden van de langstlevende.
Bij de afwikkeling van een nalatenschap met een wettelijke verdeling wordt meestal niet vastgelegd wat het erfdeel van de kinderen is. Ook worden er geen renteafspraken gemaakt en/of vastgelegd. Dat betekent mogelijk problemen bij hertrouwen en/of overlijden over de hoogte van de vordering en/of de hoogte van de verschuldigde erfbelasting.
Het vruchtgebruik-testament
In een vruchtgebruik-testament is geregeld dat de kinderen eigenaar worden van hun deel van de erfenis (bijvoorbeeld het huis), maar dat de partner (de langstlevende) het mag blijven gebruiken. Dat kan bij leven maar ook bij overlijden. Dat moet bij notariële akte gebeuren en deze akte moet worden ingeschreven bij het Kadaster.
In een vruchtgebruik-testament is geregeld dat de kinderen eigenaar worden van hun deel van de erfenis (bijvoorbeeld het huis), maar dat de partner (de langstlevende) het mag blijven gebruiken.
De mogelijkheid tot het vestigen wordt vaak in een testament opgenomen om te verwachten waardestijgingen ten gunste van de erfgenamen te doen toekomen. Stel het wordt gevestigd op een woning. De langstlevende mag en kan blijven wonen zonder huur te betalen terwijl de erfgenamen al wel het eigendom krijgen. Dat noemt men het bloot eigendom. De waardestijgingen na overlijden komen direct ten gunste van de erfgenamen. Over die waardestijging hoeft dan geen erfbelasting te worden betaald. Bij overlijden wordt het bloot eigendom automatisch een “gewoon” eigendom.
Bij de afwikkeling van een nalatenschap met een vruchtgebruik wordt het vruchtgebruik meestal niet gevestigd bij notariële akte. Dat kan fiscale problemen met zich meebrengen voor wat betreft de aangiften Inkomstenbelasting maar het kan ook leiden tot discussies over het recht op waardestijgingen en voor wiens rekening de kosten van onderhoud moeten komen? Als het mogelijk is dan is het verstandig om het vruchtgebruik alsnog te vestigen.
Het tweetrapstestament
Het tweetrapstestament wordt voornamelijk gebruikt om de heffing van erfbelasting bij het eerste overlijden te voorkomen. Bij dit testament worden de kinderen bij het eerste overlijden een soort onterfd. De langstlevende erft namelijk de volledige nalatenschap. Vanwege de hoge partnervrijstelling (€ 661.329 (2020)) heeft dat in de meeste gevallen geen fiscale consequenties.
Dit is vrijwel het enige voordeel van een dergelijk testament.
In het testament wordt echter wel vastgelegd dat hetgeen de langstlevende erft bij het overlijden van de eerst stervende alsnog aan de kinderen moet worden toebedeeld. In de afwikkeling van een nalatenschap zijn dat twee nalatenschappen en twee aangiften erfbelasting.
De grote nadelen van een dergelijk testament bestaan uit het feit dat de langstlevende een administratie moet (blijven) voeren over het deel van de nalatenschap dat is ontvangen. Het is zeer nadelig voor een eigen bijdrage voor de Wet langdurige zorg en de kinderen hebben geen waarborgen wanneer de langstlevende hertrouwt.
Wat is er gebeurd?
Om vast te kunnen stellen wat de fiscale en civielrechtelijke gevolgen van de afwikkeling van een nalatenschap zijn is het dus van groot belang om te weten wat er nu precies is gebeurd bij de afwikkeling van de nalatenschap. En als er niets is gebeurd wat er dan alsnog moet gebeuren. Blijkt bij een voorbereiding van een nalatenschap dat er na het overlijden van de eerste ouder niets is gebeurd dan proberen wij dit alsnog te reconstrueren. Als we betrokken zijn bij de afwikkeling van de nalatenschap van de eerste ouder, doen we dit sowieso.
Gratis Quickscan bij overlijden eerste ouder
Na het overlijden van de eerste ouder gebeurt er meestal niets met de erfenis; men denkt meestal ten onrechte dat dit niet nodig is omdat de langstlevende toch alles krijgt. Voorkom problemen en bespaar (erf)belasting door ook die nalatenschap af te wikkelen! Neem
contact met ons op en profiteer van ons aanbod:
Een gratis Quickscan nalatenschapsafwikkeling.
Vul ons aanmeldformulier in en we nemen zo spoedig mogelijk contact met jou op: https://www.erfzaken.nl/erfzaken-quickscan/